ÇOCUKLARDA İŞTAHSIZLIK

ÇOCUKLARDA İŞTAHSIZLIK

Çocuklar ilk yıllarda hızlı büyüdükleri için yeterli ve dengeli beslenme oldukça önemlidir. Bu nedenle doğumdan sonra başlayan anne sütü ile beslenme takiben ek gıdaların başlanması ve daha sonra kendi kendine yemek yiyebilme kapasite ve alışkanlığının geliştiği ilk yıllar sağlıklı beslenme alışkanlıklarının temellenin atıldığı bir süreç olmaktadır.

İşte bu dönemde beslenme konusunda çocukların gelişim basamaklarına uygun olmayan davranış ve tutumlar çocukların sağlıklı yeme davranışı geliştirmesini önlemektedir. Çocukların sağlıklı ve uygun yemek yeme davranışı geliştirmesi çocuğun motor duyusal gelişimi, anne bebek etkileşimi, sosyal ve kültürel faktörler gibi pek çok mekanizmadan etkilenmektedir.

Ebeveynler çocuklarının iştahsız olduğunu düşünürken; az yemelerinden, yemek seçmelerinden, kendi kendilerine yemek yememesinden şikayet eder. Ancak bu tür sorunlar çocukların ortalama yarısında görülen durumlardır. Bu çocukların hepsinde besin eksikliği ya da büyüme geriliği sorunları yaşanmaz.

Çocuğunuz sağlıklı ve mutlu ise büyüme ve gelişmesi normal ise iştahsız olması ilgili endişe etmenize gerek yoktur. Çünkü bazen anne babalar çocuklarının iştahsızlığını yanlış yorumlayabilir.

Aslında yapısal olarak ufak olan ve genetik olarak zaten minyon olan çocuklar dolayısıyla zaten az yiyip az tüketecek olabilir. Bu gerçek iştahsızlık değildir. Bu grup çocuklar gerçekten iştahsızlık şikayeti ile başvuran hastaların büyük çoğunluğunu oluşturur. Bazen de anne babalar aslında çocuklarının büyüme ve gelişimi normal standartlar içerinde olsa bile çocuklarının iştahsız olduğunu düşünür.

İştahsız olarak görülen çocukların ancak %1 ya da 2’sinde ciddi şekilde kusma ve beslenmeyi reddetme gibi sorunlar görülür. Bu sorunlarla birlikte ciddi kilo kayıpları ve yeme bozuklukları ortaya çıkar. Bunun gibi ciddi sorunlar ilerleyen yaşlarda öğrenme bozukluğuna, anoreksiya nevroza ya da davranış bozukluklarına neden olabilir.

Çocuklarda iştahsızlık sebepleri nelerdir?

Anne ve babalar, çocuklarının yetersiz beslendiği ve büyüme geriliği olduğu gibi konularda sıklıkla doktora başvururlar. Çocuklarda iştahsızlık fiziksel hastalıklar nedeniyle olabileceği gibi psikolojik sebeplerden dolayı da olabilir.

Genel olarak çocuklardaki iştahsızlık nedenleri şöyle sıralanabilir;

• Mide barsak sistemi hastalıkları (özefajit gastarit kabızlık),
• Alerjik hastalıklar,
• Metabolik hastalıklar,
• Doğumsal kalp hastalıkları,
• Paraziter hastalıklar,
• Enfeksiyon hastalıkları,
• Demir Eksikliği Anemisi,
• Çinko düşüklüğü,
• Folik asit düşüklüğü,
• Oral motor fonksiyon yetersizliği,
• Nörolojik hasarı olan çocuklar,
• Kromozom bozukluğu olan çocuklar,
• Organik olmayan psikolojik nedenler olabilir.

İştahsız çocuk karşısında yaklaşımınız nasıl olmalı?

Çocuğunuzun uzun süren bir iştahsızlığı varsa mutlaka konunun uzmanına danışmanız gerekir. Öncelikle iyi bir beslenme öyküsü alınıp, 3 günlük beslenme çeşitliliği ve miktarı not edilmelidir. Daha sonra muayene bulgularına göre gerekli tetkikler yapılmalı ve organik bir neden saptanan çocuklarda tedavi sonuca göre planlanmalıdır. Doktorunuzun kontrolü sonucunda herhangi bir organik hastalığı saptanmayan çocuğunuz için beslenme konusunda yapabilecekleriniz şunlardır.

• Çocuğunuzun sevmediği yiyecekler konusunda ısrarcı olmayın.
• Faydalı yiyecekleri daha cazip sunum teknikleriyle verin. bazen yemeklere değişik isimler takın.
• Çocuğunuzun mide kapasitesi sizinle aynı değildir. Bu nedenle kendi istedikleri kadar yemelerine izin verin.
• Çocuğunuzu arkadaşlarıyla kıyaslamayın ya da tehdit etmeyin ve korkutmayın.
• Yemeklerden önce abur cubur yemelerine izin vermeyin.
• Belli bir uyku düzeni oluşturulmuş olması beslenme konusunda önemlidir.
• Yemek saatlerini huzurlu ve eğlenceli zamanlar haline getirin. Yemek yenilen ortamın uygun olmasını sağlayın. Mutfak, mama sandalyesi, masa vb gibi ortamı iyi hazırlayın.
• Yemek yeme konusunda mutlaka çocuğunuza örnek olun. Yemek seçme ve az yeme gibi davranışları çocuğunuzun önünde sergilemeyin. Çünkü bütün çocuklar anne babalarını örnek alır.
• Su süt meyve suyu gibi sıvı gıdaları hemen yemek öncesi vermeyin. Bunlar iştahını azaltır.
• Çocuğunuzun yaşına uygun yiyecekler sunmaya çalışın. Gıda seçimleri ve hazırlanması yaşına ve gelişim basamaklarına uygun olsun. Kendi kendini besleyebilmesi için destekleyin.
• Yemek seçimlerini, hazırlanmasını, sunum ve malzemelerin alışverişini mutlaka çocuğunuzun ile birlikte yapmaya çalışın.
• Yemek saatlerinde televizyon, oyuncak veya kitap gibi yemeğe odaklanmayı önleyici uyaranları kaldırın.
• Öğün süresini 20-30 dakika olarak ayarlamaya çalışın. Gün içinde 4-5 öğün sunmaya çalışın. Ana öğünleri tüketmeyen çocuklarda ara öğünleri kaldırın.
• Çocuğunuzu beslerken mutlaka sabırlı ve güler yüzlü olun. Yemek yeme sırasında asla çatışmaya girmeyin ve ısrarcı davranmayın. Yemek saatlerini güç savaşına çevirmeyin.
• Yeni gıda deneme korkusu varsa düzenli olarak yeni gıdalar ile tanıştırın. Yeni gıdaları en az 10- 15 kez deneyin. Yeni gıdaları sevdiği gıdalar ile birlikte sunun.
• Yediği veya yemediği gıdalar için ödül veya ceza yöntemi kullanmayın.
• Ağzında biriktirme, öğürme, tükürme gibi belirtiler varsa mutlaka yemeğe son verin.
• İştah şurubu diye bir ilaç yoktur. Gereksiz yere ilaç kullanmayın. Ama eğer vitamin eksiklikleri varsa doktorunuzun önereceği ilaçları kullanın.

Çocuklarda iştahsızlık nasıl tedavi edilebilir?

Çocuğunuza doğru yaklaşımları denediğiniz halde iştahsızlık sorunu devam ediyorsa, bu durumda mutlaka uzman doktorunuza başvurmalısınız.

İştahsızlık sorununda uzman hekiminizin gerekli görmesi halinde multidisipliner değerlendirme yapılmalı ve buna göre bir tedavi süreci planlanmalıdır. Multidisipliner değerlendirmede, psikolog ya da psikiyatrist, çocuk gastroenteroloğu, fizyoterapist ve diyetisyen bulunmalıdır.

İştahsızlığa neden olan sorunlar değerlendirilip bir tedavi yöntemi önerilmeli ve tedavi programına sadık kalınmalıdır.